Δάσκαλος και νέες τεχνολογίες

Εισαγωγή
Στην αυγή του 21ου αιώνα και ο δάσκαλος αναζητά το ρόλο του στο νέο κόσμο που ανατέλλει, στην σύγχρονη μορφή της ζωής μας , στην παγκοσμιοποιημένη κοινωνία μας.
Όπως σε κάθε μορφή κοινωνικής δράσης και έκφρασης στην σύγχρονη εποχή μας, όπως σε κάθε κατηγορία εργασίας και απασχόλησης έτσι και στο χώρο του σχολείου συντελούνται επαναστατικές αλλαγές που αν σε αυτή την χρονική περίοδο φαντάζουν ακατανόητες και απόμακρες δεν θα αργήσει η χρονική στιγμή που θα εμφανιστούν μπροστά μας όχι τόσο ξαφνικά όσο θα νομίζουμε αλλά νομοτελειακά και με φυσικό τρόπο και τότε πάλι θα αισθανόμαστε αμήχανοι και άβουλοι έχοντας να αντιμετωπίσουμε την νέα πραγματικότητα.
Ζούμε στην εποχή της τεχνολογικής επανάστασης , στην εποχή της πληροφορίας, στην κοινωνία της πληροφορίας. Καθημερινά γινόμαστε μάρτυρες ενός διαφορετικού, εντελώς ξεχωριστού τρόπου ζωής. Η ζωή μας αλλάζει. Χιλιάδες μικροσυσκευές κατακλύζουν την καθημερινότητα μας και είναι τόσο εξοντωτικοί και επίπονοι οι ρυθμοί στη ζωή μας που έχουμε μεταβληθεί σε άβουλα καταναλωτικά όντα πρόθυμοι ανά πάσα στιγμή να θυσιάσουμε το αποθεματικό όριο της πιστωτικής μας κάρτας προκειμένου να γευτούμε, να απολαύσουμε τις παροχές και τις ανέσεις της σύγχρονης ζωής.
Είμαστε είτε το θέλουμε είτε όχι πολίτες, μέλη του ενιαίου πλέον παγκόσμιου χωριού. Αποτελούμε τους κρίκους μιας ενιαίας αλυσίδας που μας συνενώνει με όλους τους ανθρώπους απανταχού στη γη.
Όλες αυτές οι αλλαγές έχουν αντανάκλαση όχι μόνο στο τρόπο ζωής και στις συνήθειες μας, αλλά αργά ή γρήγορα αναστατώνουν, αναδιοργανώνουν την κανονικότητα μας, τη βολή μας , την ησυχία μας.
Ήδη αναδιοργανώνουν τις εργασιακές μας σχέσεις και ανασυντάσσουν τον μηδαμινό πια ελεύθερο χρόνο μας.
Όλα αυτά λοιπόν δεν μπορεί παρά να αφορούν και την εκπαίδευση και τον τρόπο αγωγής των παιδιών μας. Δεν μπορεί παρά να αφορούν τη λειτουργία των σχολείων μας αλλά και το ρόλο μας σήμερα.

Τι γίνεται στο χώρο της εκπαίδευσης; Ποιος ο ρόλος του δασκάλου;
Επαναστατικές αλλαγές συντελούνται την τελευταία πενταετία στο χώρο της εκπαίδευσης. Η εισβολή της πληροφορικής και του διαδικτύου στην ζωή μας και πιο συγκεκριμένα στην εκπαίδευση υφίσταται στις χώρες της Αμερικής και της Ευρώπης και ως συνήθως με καθυστέρηση ακολουθούμε και εμείς.
Και το καίριο ερώτημα όπως κάθε φορά είναι: Πως αντιμετωπίζουμε την πραγματικότητα; Με πολιτικές μεγαλοστομίες και ανέξοδες υποσχεσιολογίες ή με οργάνωση και προγραμματισμό;
Είναι γεγονός ότι κάτι κινείται τα τελευταία χρόνια στο χώρο του διαδικτύου και της πληροφορικής. Εδώ θέλομε να πιστεύουμε ότι καθοριστική υπήρξε η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εκπαίδευση στα κράτη-μέλη της. Επιπλέον, το ΥΠΕΠΘ αναπτύσσει τελευταία δραστηριότητες για "την ενίσχυση πρωτοβουλιών για την Κοινωνία της Πληροφορίας στο Δημοτικό Σχολείο"1.
Όμως:
- Ποιος είναι ο ρόλος του δασκάλου στην σύγχρονη παγκοσμιοποιημένη κοινωνία; Όπου δεν έχει πια σημασία η ίδια η γνώση ,αφού υπάρχει συσσωρευμένη σε πολλές πηγές, αλλά η πρόσβαση στη γνώση. Όταν κατακλυζόμαστε από χιλιάδες πληροφορίες καθημερινά το στοίχημα θα είναι να έχουμε τη δυνατότητα να εντοπίσουμε τη γνώση που μας ενδιαφέρει και όχι να πελαγοδρομούμε στο λαβύρινθο του διαδικτύου.
- Ποιος είναι ο ρόλος του δασκάλου σήμερα όταν πλέον οι περισσότεροι μαθητές ακόμα και των μικρών τάξεων του δημοτικού σχολείου είναι ενημερωμένοι πάνω σε πολλά θέματα και έχουν άμεση πρόσβαση σε πολλές πηγές; 
- Ποιος είναι ο ρόλος του δασκάλου σε ερωτήσεις και απορίες των μαθητών σε σχέση με τους Η/Υ και την εικονική πραγματικότητα, τις προσομοιώσεις και το εικονικό σχολείο;
- Είναι ο ρόλος του προσβεβλημένου και ενόχου πολίτη που νιώθει το έδαφος να υποχωρεί κάτω από τα πόδια του;
- Είναι ο ρόλος του εκπαιδευτικού που αισθάνεται ενοχές επειδή δεν ξέρει να χρησιμοποιεί αυτό το περίεργο μηχάνημα, το οποίο πώς να το μάθει τώρα στη δύση της καριέρας του ,όταν έχει περάσει το μεγαλύτερο κομμάτι της ζωής του με το χαρτί και το μολύβι;
- Είναι ο ρόλος του επαγγελματία που αναστατώνεται και αναρωτιέται πως όπου να ναι αυτές οι πολύπλοκες μηχανές θα με αντικαταστήσουν και θα περιθωριοποιηθώ;
Ή είναι ο ρόλος του σύγχρονου εκπαιδευτικού, του teacher Clobatus, ο οποίος έχει την κατάλληλη και έγκαιρη επιμόρφωση πάνω στις σύγχρονες τεχνολογίες.
Που του δόθηκε η ευκαιρία να εξοικειωθεί και να γνωρίσει τα νέα εργαλεία που έχει στη διάθεση του. 
Που η πολιτεία τον υποστήριξε και τον βοήθησε να οργανώσει και να δημιουργήσει την κατάλληλη υποδομή στο χώρο εργασίας του.
Ας μη γελιόμαστε. Η πραγματικότητα είναι μπροστά μας. Η κοινωνία προχωράει. Το εκπαιδευτικό σύστημα ανανεώνεται. Ο ρόλος του σχολείου εκσυγχρονίζεται. Ο ρόλος του δασκάλου αλλάζει.
Ας μην μεμψιμοιρούμε. Ας μην καταριόμαστε . Ας μην μένουμε άβουλοι και μοιραίοι ξορκίζοντας το καινούριο. Ας αναδιοργανωθούμε .Ας συζητήσουμε ,ας αποδεχτούμε μια βασική αρχή. Πως όλα αλλάζουν και δεν μπορούν να μένουν αιώνια ίδια. Πως το σχολείο πρέπει να γίνει πιο σύγχρονο, πιο ελκυστικό. Πως ο δάσκαλος πρέπει να αλλάξει ρόλο, να γίνει πιο σύγχρονος, πιο ενημερωμένος, να γίνει clobatus.
Όταν σε λίγο χρόνο θα ακούμε και θα βλέπουμε το εικονικό σχολείο και την τάξη- βιβλιοθήκη2 να αποτελεί πραγματικότητα θα αναρωτιόμαστε και θα προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε πάλι το καινούριο.

Τι συμβαίνει στη χώρα μας;
Αλλά ας έρθουμε και πάλι στην ελληνική πραγματικότητα. Και το ερώτημα που ανακύπτει είναι καίριο και μετέωρο. Με ποια υποδομή στα σχολεία και με ποιο εκπαιδευτικό προσωπικό θα αντιμετωπίσει η σημερινή Ελλάδα την πραγματικότητα ;
Κι αν για το ζήτημα της υλικοτεχνικής υποδομής μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι (ανακοινώσεις, βούληση πολιτείας) τι γίνεται με τους εκπαιδευτικούς; Είναι σήμερα έτοιμοι οι 44.8423 δάσκαλοι να ενστερνισθούν την πραγματικότητα; Είναι επιμορφωμένοι πάνω στις νέες τεχνολογίες; Έχουν γνώσεις πληροφορικής; Η απάντηση είναι εύκολη και άμεση. ΟΧΙ. Και το όχι δεν έχει να κάνει με τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς που σε μεγάλο βαθμό και κυρίως οι νέοι συνάδελφοι αψηφώντας το τεράστιο οικονομικό κόστος και τον ελάχιστο ελεύθερο χρόνο τους τρέχουν να μάθουν υπολογιστές ξοδεύοντας από το υστέρημα τους , αλλά με την ίδια την πολιτεία η οποία ελάχιστη προσπάθεια έχει καταβάλει στον τομέα της επιμόρφωσης.
Κι αν οι νέοι συνάδελφοι γνωρίζουν έστω και λίγα πράγματα, τι γίνεται με τη μεγάλη πλειοψηφία των δασκάλων και κυρίως με τις δασκάλες όταν γνωρίζουμε ότι αποτελούν την πλειοψηφία και κυρίως δεν είναι και τόσο ευνοϊκά διακείμενες στις τεχνολογίες; 
Θα αρχίσουμε πάλι να αισθανόμαστε ενοχές όπως την προηγούμενη δεκαετία για την περιβαλλοντική εκπαίδευση, επειδή δεν ξέρουμε να χρησιμοποιούμε τους υπολογιστές;
Η απάντηση είναι εύκολη και ταυτόχρονα δύσκολη. Και βέβαια, όχι. Δεν ευθύνεται ο δάσκαλος με 15 και 25 χρόνια υπηρεσίας που δεν γνωρίζει πληροφορική ,όταν έχει στερηθεί ακόμα πιο βασικά πράγματα που αφορούν την επιμόρφωση του πάνω σε βασικά ζητήματα παιδαγωγικής, διδακτικής και ψυχολογίας, που δεν φρόντισε η πολιτεία να του δώσει τη δυνατότητα να παρακολουθήσει, λόγω του μικρού αριθμού εκπαιδευτικών που έχουν τη δυνατότητα να επιμορφώνονται κάθε χρόνο.

Τι πρέπει να γίνει;
Επομένως θα πρέπει να δοθεί η δυνατότητα σε όσους από του συναδέλφους με πολλά χρόνια υπηρεσίας θέλουν να εξοικειωθούν με την πληροφορική και κυρίως σε όλους τους νέους συναδέλφους μέχρι δέκα χρόνια υπηρεσίας αλλά και στους νεοδιοριζόμενους να περάσουν υποχρεωτικά από ταχύρυθμα σεμινάρια εναλφαβητισμού στην πληροφορική με φροντίδα της πολιτείας.
Είναι αναγκαία μια τέτοια επιμόρφωση αν θέλουμε να υποστηρίζουμε ότι είμαστε ισότιμα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ανταγωνιζόμαστε του ευρωπαίους εταίρους μας όχι στα λόγια αλλά με έργα στο χώρο της εκπαίδευσης.
Αργά η γρήγορα θα αναγκαστούμε να αντικρίσουμε κατάματα την πραγματικότητα, τα γεγονότα θα μας προλάβουν, και αν δεν πάρουμε τα αναγκαία μέτρα έστω και αργά τότε τα πράγματα θα είναι ακόμα πιο δύσκολα.
Πρέπει να επανεξετάσουμε το ρόλο μας, να διαισθανθούμε την αποστολή μας στο σύγχρονο σχολείο, να διεκδικήσουμε την παρουσία μας αλλά με εφόδια και νέους ορίζοντες, με επανασχεδιασμό της βασικής μας μόρφωσης και κατάρτισης. 
Αν δεν τα συζητήσουμε όλα τα παραπάνω τότε είναι βέβαιο πως θα μας προλάβουν οι εξελίξεις και τότε ίσως έχει βάση και λογική το ερώτημα και η ανησυχία μήπως κάποτε το ρόλο του δασκάλου το παίξει ο ίδιος ο υπολογιστής, ο οποίος τώρα είναι βοηθός του.

Καράμηνας Ιγνάτιος, δάσκαλος στο 13ο Δημοτικό Σχολείο Αγίου Δημητρίου, μεταπτυχιακός φοιτητής στην κατεύθυνση "Εφαρμοσμένη Παιδαγωγική" του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών.
e-mail: ikara@compulink.gr