Από τον: Δημήτρη Γ. ΚομνηνόΠαιδί και ελεύθερος χρόνος
Μηχανικό Αυτοματισμού
1. Εισαγωγή
Η έννοια ελεύθερος χρόνος είναι ένας σημαντικός παράγοντας δημιουργίας για τον άνθρωπο και ιδιαίτερα για το παιδί. Πρόκειται για τον χρόνο εκείνο κατά τον οποίο το παιδί αναπτύσσει πρωτοβουλίες, διευρύνει τις γνώσεις και τις εμπειρίες του με δραστηριότητες που το ίδιο επιλέγει.
Ο χρόνος που έχει στην διάθεσή του το παιδί πολλές φορές δεν είναι αρκετός ώστε να του δώσει την δυνατότητα να αναπτύξει μόνος του τα ενδιαφέροντά του.
Ο ελεύθερος χρόνος του παιδιού διαμορφώνεται κυρίως μετά τις σχολικές του υποχρεώσεις. Αυτό λοιπόν που θα προσπαθήσουμε να εξετάσουμε είναι τι ακριβώς κάνει ο νέος μαθητής όταν δεν πηγαίνει στο σχολείο.
2. Εξωσχολικές δραστηριότητες
Οι δραστηριότητες εκείνες οι οποίες καλύπτουν τον ελεύθερο χρόνο του μαθητή είναι οι ακόλουθες:
1. Παρακολούθηση φροντιστηριακών μαθημάτων ξένων γλωσσών
2. Παρακολούθηση φροντιστηριακών μαθημάτων για την κάλυψη των σχολικών υποχρεώσεων
3. Αθλητισμός σε οργανωμένους συλλόγους
4. Εκμάθηση κάποιου μουσικού οργάνου
5. Εκμάθηση χειρισμού Η/Υ
3. Αποτελέσματα έρευνας
Στην εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ" δημοσιεύτηκαν τα αποτελέσματα έρευνας σχετικά με τον ελεύθερο χρόνο του μαθητή. Αυτά έχουν ως εξής:
1. Αριθμός ελεύθερος ωρών ημερησίως και αριθμός ωρών που διαθέτουν για παιχνίδι, κατά φύλο (ποσοστό %)
ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΠΑΙΧΝΙΔΙ
Αγόρια Κορίτσια Σύνολο Αγόρια Κορίτσια Σύνολο 1 ώρα ημερ
10,7
11,6
11,2
22,2
13,7
18,0
2 ώρες ημερ
24,6
22,6
23,7
19,5
7,0
13,4
1 ώρα ημερ
41,9
33,7
37,8
15,1
3,0
9,2
2 ώρες ημερ
20,4
28,3
24,2
33,0
43,7
38,2
Σαββ.-Κυρ
2,4
3,8
3,1
10,2
32,6
21,2
Καμία
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
2. Ποσοστό (%) μαθητών, κατά φύλο, σε σχέση με τις εξωσχολικές προγραμματισμένες απασχολήσεις
| Εξωσχολικές δραστηριότητες | Αγόρια | Κορίτσια | Σύνολο |
| Ξένη γλώσσα | 94,5 |
96,5 |
96,5 |
| Αθλητισμός | 85,1 |
65,1 |
75,1 |
| Χορός – μπαλέτο | 10,1 |
28,2 |
19,1 |
| Μουσικό όργανο | 28,3 |
26,3 |
27,3 |
| Η/Υ | 31,6 |
17,6 |
24,6 |
3. Τι κάνουν οι μαθητές όταν δεν πηγαίνουν στο σχολείο και στα πάσης φύσεως φροντιστήρια.
| Δραστηριότητες στον ελεύθερο χρόνο | Μαθητές του Δημοτικού | Μαθητές του Γυμνασίου | Μαθητές του Λυκείου |
| Ασχολούμαι με τον αθλητισμό | 15% |
30% |
26% |
| Βλέπω τηλεόραση, βίντεο, ακούω ραδιόφωνο | 23% |
24% |
21% |
| Διαβάζω εξωσχολικά βιβλία, ζωγραφίζω | 16% |
14% |
12% |
| Δεν έχω ελεύθερο χρόνο | 8% |
12% |
18% |
| Παίζω με παιχνίδια | 31% |
5% |
1% |
| Πηγαίνω βόλτα ή καφετέρια, UFO, DISCO | 2% |
7% |
14% |
| Ασχολούμαι με Η/Υ | 4% |
6% |
3% |
| Πηγαίνω σινεμά ή θέατρο | 1% |
2% |
3% |
4. Συμπεράσματα
Η εφηβεία είναι το πιο κρίσιμο στάδιο στην ανθρώπινη εξελικτική πορεία προς την ωριμότητα. Δεν αποτελεί μόνο μία περίοδο ταχείας σωματικής αλλαγής, αλλά και ένα σημαντικό στάδιο της προσωπικής και κοινωνικής εξέλιξης του παιδιού. Το ότι δεν έχουν τον απαραίτητο χρόνο για να αφιερώσουν στον εαυτό τους είναι δίκοπο μαχαίρι: μπορεί να δαπανούν πέραν του σχολείου χρόνο τους σε άλλες δραστηριότητες και να αποκομίζουν εφόδια για το μέλλον, όμως αυτό τους εμποδίζει στο να έχουν τα συνήθη εφηβικά προβλήματα – ανάπτυξη προσωπικότητας, διαμόρφωση χαρακτήρα. Καταστάσεις δηλ. που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν σε μεταγενέστερα στάδια της ζωής τους και στις οποίες παραμένει αδιευκρίνιστο αν θα μπορέσουν να αντεπεξέλθουν.
Πολλές φορές ο "σχολικός χρόνος" παρουσιάζει σήμερα μία τάση επεκτατισμού εις βάρος του ελεύθερου χρόνου και αυτό δεν αφορά αποκλειστικά τις μεγάλες σχολικές ηλικίες. Ένα τμήμα του μαθητικού πληθυσμού, ακόμη και στην ευαίσθητη ηλικία των 6-12 ετών, τρέχει για να προλάβει το σχολείο, τα φροντιστήρια, τις ξένες γλώσσες, τα μουσικά όργανα, το μπαλέτο, κλπ μηδενίζοντας κάθε πρακτική παιχνιδιού, ανεμελιάς, ξεγνοιασιάς, χαρακτηριστικά γνωρίσματα της παιδικής ηλικίας.
Την τελευταία δεκαετία, η έννοια του σχολικού χρόνο, έχει αποκτήσει μία διπλή διάσταση. Από την μία ο χρόνο που αφορά τις ώρες που το παιδί παρακολουθεί το υποχρεωτικό σχολικό του πρόγραμμα και από την άλλη ο χρόνος που αφορά τις ώρες που διαθέτει για τις λεγόμενες εξωσχολικές παραεκπαιδευτικές δραστηριότητες όπως π.χ. φροντιστήρια, ωδείο, μπαλέτο κλπ. Οριοθετώντας τον χρόνο αυτό, μπορούμε να πούμε ότι ένα μέρος του μαθητικού πληθυσμού, συνήθως με εύρωστα οικονομικά χαρακτηριστικά ή ευρισκόμενο στο Λύκειο, καταναλώνει 8 έως 12 ώρες ημερησίως για τις παραπάνω δραστηριότητες.
Το παιδί μπορεί να εξαρτηθεί άμεσα και απόλυτα από τους οργανωτές του χρόνου του, τους γονείς του, με πιο πιθανό αποτέλεσμα να παρουσιάσει πολύ περισσότερα συμπτώματα ανωριμότητας από τους συνομηλίκους του που έζησαν υπό διαφορετικές συνθήκες. Μπορεί να μην γίνει ρομποτάκι, αλλά υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να μην μπορέσει ποτέ να ανακαλύψει την δική του ταυτότητα και να ανεξαρτοποιηθεί πλήρως από τους γονείς του.
Μία άλλη πιθανή συνέπεια είναι το παιδί αυτό κάποτε να αντιδράσει δυναμικά : να φύγει από το σπίτι, να κάνει τολμηρά πράγματα, κακές παρέες και να διαταραχθεί η σχέση με τους γονείς του. Το πρώτο πράγμα λοιπόν που πρέπει να ελέγχει κάθε γονιός είναι το κατά πόσο οι ασχολίες του παιδιού ευχαριστούν πραγματικά το ίδιο το παιδί.
Συμπερασματικά, καταλήγουμε ότι ο χρόνο είναι ελάχιστος σε σύγκριση με τον επιθυμητό και πως η πλειονότητα των μαθητών δεν είναι ικανοποιημένη με τον τρόπο που δαπανά τις εξωσχολικές ώρες. Γι' αυτό και ζητεί μεγαλύτερη συμμετοχή στην επιλογή των εξωσχολικών δραστηριοτήτων.
"Μάθετε να εμπιστεύεστε τα παιδιά σας. Από την έλλειψη εμπιστοσύνης και πρωτοβουλίας, πηγάζουν όλα τα προβλήματα".
